Torbiel zęba – Przyczyny, objawy co to jest?

Torbiel zęba – Przyczyny, objawy co to jest?

Stomatologia oraz chirurgia szczękowo-twarzowa to bardzo szybko rozwijające się dziedziny medycyny. Stały postęp w zakresie technologii, sposobów leczenia oraz diagnostyki konkretnych przypadków sprawia, że skuteczność eliminowania i wykrywania schorzeń wzrasta z dnia na dzień. Jednym z problemów pojawiających się w obrębie jamy ustnej są torbiele zębowe. To zmiany, które w początkowej fazie mogą nie dawać większych objawów, przez co wiele osób nawet zdaje sobie sprawy z problemu. Mimo wszystko torbiele powinny być identyfikowane i eliminowane możliwie jak najszybciej, ponieważ mogą prowadzić do wielu groźnych powikłań.

Co to jest torbiel zęba?

Torbiel zęba możemy określić jako patologiczną zmianę powstałą w jamie ustnej, która niejednokrotnie jest umiejscowiona w tkankach okołowierzchołkowych. Inaczej mówiąc, jest to jama wypełniona wydzieliną lub gazem, jednocześnie ograniczona torebką łącznotkankową od otaczających ją tkanek. Bardzo często lokalizuje się ją w kościach szczęk czy żuchwy, jednak w rzeczywistości jest to bardzo szeroka grupa zmian w obrębie twarzoczaszki. W początkowej fazie torbiel zęba ma w wielu przypadkach dość łagodny przebieg i nie daje większych objawów, co utrudnia jej prawidłową diagnostykę we wczesnym stadium. Niemniej wraz z jej postępem może powodować coraz większy dyskomfort, w tym silne bóle, a nawet uwypuklenie kości lub dziąsła w obrębie zmiany. 

Przyczyny powstawania torbieli zębopochodnych

Definicja torbieli zęba daje nam poglądowy obraz na to, czym w rzeczywistości jest ta dolegliwość. Pośród tego niezwykle ciekawe mogą być przyczyny jej powstawania, których jest naprawdę wiele. Do podstawowych czynników najczęściej zalicza się jednak nieleczoną próchnicę zębów, długotrwałe i nieleczone stany zapalne, zęby z martwicą miazgi, a także pozostawione korzenie zgorzelinowe lub niezakończone leczenie kanałowe. Co więcej, powinniśmy zdawać sobie sprawę z tego, że prawdopodobieństwo powstania torbieli zębopochodnej zwiększa się w związku z brakiem leczenia stanu zapalnego. Poza tym zauważmy, że rozwój torbieli może mieć związek z obecnością tzw. wysp Malasseza, które potrafią rozrastać się do kości. W tym przypadku mamy do czynienia ze wspomnianym wcześniej zwiększeniem objętości płynu, który powoduje wzrost ciśnienia osmotycznego, a tym samym prowadzi do wzrostu zmiany.

Czy torbiel zęba to nowotwór?

Wiele osób może zadawać sobie pytanie związane z tym, czy torbiel zęba określa się jako nowotwór? Aby prawidłowo odpowiedzieć na to zagadnienie, warto najpierw przyjrzeć się temu, jak w rzeczywistości określa się nazywanego popularnie raka. Zgodnie z definicją podawaną przez Narodowy Instytut Onkologii, nowotwór jest niekontrolowanym rozrostem nieprawidłowych oraz genetycznie zmodyfikowanych komórek, które pochodzą z prawidłowych tkanek organizmu. Mówiąc prościej, jest to nieprawidłowa tkanka wywodząca się z innej komórki organizmu. Nowotwory najczęściej dzieli się na dwie grupy: 

• łagodne, które są zlokalizowane miejscowo, rozwijają się stosunkowo wolno i nie charakteryzują się skłonnością do przerzutów, choć w określonych przypadkach mogą się zezłośliwić;
• złośliwe, które mają tendencję do mikroprzerzutów, przerzutów lokalnych oraz odległych.

Odnieśmy teraz powyższą definicję do torbieli zębowych. W praktyce zalicza się je do guzów i zmian guzopodobnych. Zwróćmy jednak uwagę na to, że usunięta torbiel jest poddawana rutynowym badaniom histopatologicznym, które mają na celu wykluczenie choroby nowotworowej. Niemniej przyjmuje się stanowisko, że niektóre z nich mogą przerodzić się w nowotwór. Co więcej, do grupy nowotworów zaliczają się torbiele odontogenne czy rogowaciejące. Ponadto warto zauważyć, że w obrębie jamy ustnej możemy mieć do czynienia z innymi nowotworami zębopochodnymi, takimi jak szkliwiak, śluzak czy zębiak.

Objawy torbieli zębowej – jak rozpoznać, że mamy z nią do czynienia?

Warto zwrócić uwagę na to, że torbiele zębowe w początkowej fazie mogą być naprawdę podstępne. Wszystko przez to, że w wielu przypadkach nie dają żadnych objawów. Z kolei ich bezobjawowy i powolny rozrost może przyczyniać się do destrukcji struktury kostnej, a w skrajnych przypadkach nawet do powstawania patologicznych złamań. Niemniej w początkowym stadium torbiele często wykrywa się przypadkowo, np. podczas wykonania zdjęcia RTG., w związku z innymi dolegliwościami. Na obrazie rentgenowskim torbiel zębopochodna jest widoczna jako jednorodne i gładkie przejaśnienie, które w zależności od umiejscowienia, przyjmuje formę owalną, kulistą lub spłaszczoną.

Abstrahując od tego, zauważmy, że torbiele zębopochodne wraz z ich rozwojem, mogą dawać coraz bardziej widoczne objawy. Ogólnie rzecz biorąc, pacjenci bardzo często spotykają się z bólem, a także przemieszczaniem czy chwianiem zębów. Ponadto zauważalne mogą być rozległe ubytki kostne, wybrzuszenia w jamie ustnej czy nosowej, a także asymetria twarzy. Niemniej co do zasady torbiele zębowe uważa się za stosunkowo łagodne zmiany, które mimo wszystko, m.in. za sprawą długotrwałego procesu zapalnego, mogą ulec złośliwej metaplazji nowotworowej.

Rodzaje torbieli zębopochodnych

Do tej pory wspomnieliśmy, że torbiele mogą dawać różnorodne objawy, szczególnie w zaawansowanym stadium. Pośród tego należy jednak zauważyć, że samo pojęcie jest o wiele szersze. Wpływa na to fakt, że w praktyce możemy wyróżnić różne rodzaje torbieli zębowych. Do głównych zaliczamy:

• torbiele korzeniowe, które są najpowszechniejszym rodzajem torbieli zębopochodnych. Zakłada się, że mogą dotyczyć nawet 60 procent wszystkich przypadków. Najczęściej lokalizuje się je w szczęce, w szczególności w obszarze przednich zębów. Do głównych przyczyn ich powstawania możemy zaliczyć m.in. zmiany chorobowe w obrębie miazgi zębowej, a także przewlekłe zapalenia tkanek. Co więcej, przyjmuje się, że na torbiele korzeniowe najbardziej narażone są osoby pomiędzy 20. a 50. rokiem życia;
• torbiele zawiązkowe – są związane z koronami zębów stałych, w szczególności z zatrzymanymi zębami trzonowymi żuchwy. W szeroko pojętym procesie diagnostyki często wiąże się je z chorobami, takimi jak zespół Gorlina czy dysplazja obojczykowo-czaszkowa. Co ciekawe, torbiele zawiązkowe zajmują drugie miejsce w częstotliwości występowania – plasują się zaraz po torbielach korzeniowych. Zakłada się, że mogą odpowiadać nawet za 24% wszystkich torbieli szczęk;
• torbiele dziąsłowe – to rodzaj schorzenia, z którym można spotkać się niezależnie od wieku. Mimo wszystko bardzo często diagnozuje się je u niemowlaków, zaraz po urodzeniu. W przypadku noworodków potrafią one zaniknąć samoistnie, w związku z czym nie wymagają leczenia;
• torbiele rogowaciejące, które w początkowej fazie rozwijają się bezobjawowo. W rzeczywistości odpowiadają jednak za niszczenie otaczających tkanek. Co ważne, torbiele rogowaciejące są zaliczane do nowotworów.

Jak wygląda torbiel zęba?

W początkowej fazie torbiel zęba jest niemal niewidoczna gołym okiem. Tak, jak wspomnieliśmy nieco wcześniej, bardzo często wykrywa się ją zupełnie przypadkiem, podczas wykonania zdjęcia RTG lub pantomograficznego, które pozwalają na jej identyfikację. Niemniej wraz z postępującym rozwojem, wygląd torbieli może różnić się w zależności od rodzaju. Powszechnie objawia się ona jako wypukłość na zębie, wypełniona wydzieliną, która niejednokrotnie wypływa do jamy ustnej. Dla prostszego zobrazowania możemy powiedzieć, że przybiera ona postać zgrubienia w postaci wyczuwalnego guza. Co więcej, torbiel potrafi dawać również objawy w postaci obrzęku twarzy, bólu przy spożywaniu posiłków i zaciskaniu zębów, a także zaburzeń czucia. 

Domowe sposoby na torbiel zęba

Wiemy już, że torbiele zębopochodne potrafią być naprawdę podstępne. Odpowiada za to kilka czynników. Mimo wszystko wydaje się, że głównym prowodyrem powodującym trudności w diagnostyce jest ich początkowa bezobjawowość. Niemniej w momencie, gdy torbiel daje jakiekolwiek objawy, możemy zastanawiać się, jak poradzić sobie z występującymi dolegliwościami? Bardzo często pierwszym pomysłem jest skorzystanie z domowych sposobów. W tym przypadku wiele osób decyduje się m.in. na przemywanie alkoholem miejsca, w którym powstał ropień, a także korzystanie z innych dostępnych środków dezynfekujących, w tym tzw. płukanek. Niektórzy w celu uśmierzenia bólu stosują również tabletki przeciwbólowe i przeciwzapalne należące do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Decydując się jednak na wybór którejkolwiek ze wspomnianych metod, musimy mieć na uwadze, że domowe sposoby mają zazwyczaj charakter doraźny i tak naprawdę nie są skuteczne. Co więcej, zdecydowanie odradza się próby leczenia na własną rękę, bowiem może to doprowadzić do nieoczekiwanych komplikacji. Tak naprawdę jedynym rozsądnym rozwiązaniem jest wizyta u specjalisty, który będzie w stanie przeprowadzić prawidłową diagnostykę, a także wdrożyć proces leczenia.

Jak leczyć torbiel zęba?

Leczenie torbieli zęba jest uzależnione od wielu czynników. Przede wszystkim pod uwagę bierze się rodzaj i stopień zaawansowania torbieli. Nie bez znaczenia jest również wiek pacjenta, a także jego stan zdrowia czy przebyte choroby. W określonych przypadkach konieczne może okazać się leczenie chirurgiczne, w tym usunięcie zmiany czy ekstrakcja zęba. Niemniej wśród dostępnych alternatyw należy wyróżnić również leczenie zachowawcze oraz chirurgiczno-zachowawcze.

Poza tym leczenie torbieli można wykonać z wykorzystaniem metody Partsch I, która polega na wycięciu fragmentu ściany torbieli i przekształceniu w jamę oboczną. Co więcej, możemy również zastosować metody, takie jak Partsch II oraz Drozdowskiego. Ta pierwsza odnosi się do wyłuszczenia mieszka torbieli, który następnie jest poddawany badaniom histopatologicznym. Z kolei metoda Drozdowskiego dzieli się na dwa główne etapy, które polegają na odbarczeniu i wyłuszczeniu torbieli. Pamiętajmy jednak, że decyzję o konkretnej formie leczenia powinien podjąć specjalista, który weźmie pod uwagę rodzaj torbieli oraz stopień jej zaawansowania. 

Postępowanie po usunięciu torbieli

Na koniec warto odnieść się również do zagadnienia, jakim jest postępowanie oraz codzienne funkcjonowanie po zabiegu usunięcia torbieli. W rzeczywistości często możemy odnieść się tu do bardzo popularnych wskazówek, takich jak prawidłowa higiena jamy ustnej, polegająca na stosowaniu delikatnej szczoteczki czy wykorzystywanie płynów antyseptycznych. Ważnym czynnikiem jest również dieta, która powinna obfitować w pokarmy płynne, co usprawni proces gojenia. Poza tym należy stosować się do wszelkich zaleceń przekazanych przez lekarza.